Ενδεχομένως να γράφτηκε και οπωσδήποτε θα επισημανθεί, ότι η λέξη «Μητερικό» ξαφνιάζει, επειδή συνηθίσαμε τα «Πατερικά» κείμενα, «Πατερικά» συναξάρια κ.λπ. και συνεχίζουμε ακόμα να απολύουμε τις ιερές Ακολουθίες στα γυναικεία μοναστήρια με τη φράση «δι’ ευχών των αγίων πατέρων ημών…». Βέβαια η συζήτηση για τη θέση της γυναίκας στην ιερωσύνη θα επανέρχεται διαρκώς χωρίς να βρίσκει τη σωστή της τοποθέτηση μέσα στο Ορθόδοξο οικοδόμημα, όσο οι συζητητές εισηγούνται το ζήτημα κάτω από τις απλοϊκές, δυτικές, φεμινιστικές σκοπιές τους.
Όμως, το βιβλίο του κ. Γιώργου Γκόζη παρουσιάζει μια διαχρονική δυναμική της θρακιώτισσας γυναίκας, προ Χριστού αλλά και μετά, όπως ενισχύθηκε με το φρόνημα που μας προτείνει η «ἐν Χριστῷ ζωή» να ζούμε οι χριστιανοί τη ζωή μας.
Από τις Αμαζόνες, που μετά την τεκνοποιΐα τους έκοβαν ή συνέθλιβαν το ένα τους στήθος (μαζό [1]), προκειμένου να μην δυσκολεύονται στην έφιππη τοξοβολία μέσα στα θρακικά δάση και καθ’ όλη τη διαδρομή των μυθικών και ιστορικών χρόνων, οι θρακιώτισσες δημιούργησαν ένα δυνατό μητριαρχικό πρότυπο ζωής, το οποίο εμφανέστατα διακρίνεται μέχρι σήμερα. Ή να το πω καλύτερα· μέχρι τη σημερινή ευτελιστική για τη γυναίκα διαδικασία της χειραφέτησής της και την εξοντωτική για το φύλο της προσπάθεια να αναδειχθεί ισότιμη με τον άνδρα.
Με την επικράτηση του χριστιανισμού στη Θράκη και τη θέση της (πνευματικά και κοινωνικά) εγγύς στη Βασιλεύουσα, οι θρακιώτισσες οπλίσθηκαν με το ρωμαλέο φρόνημα της χριστιανικής Πίστεως και τη διαγεγραμμένη νίκη της στον κόσμο. Έτσι το «Μητερικό της Θράκης» εμφανίζει την μέχρι τότε αναβαθμισμένη γυναίκα της Θράκης να επικρατεί πλέον με πρωταρχικό ρόλο στην «δημόσια πλατεία» και με στέρεη αυτοπεποίθηση να εκφράζει άποψη για την πνευματική και πολιτική πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης και βιοτής. Οι θρακιώτισσες γυναίκες σε αυτό το Μητερικό«ενώπιον βασιλέων και ηγεμόνων» ομολογούν «Χριστόν εσταυρωμένον», έξω από τα ανδροκρατικά στερεότυπα της αρχικά ρωμαϊκής και μετέπειτα ρωμαίικης κοινωνίας. Παρελαύνουν από τις σελίδες του βιβλίου με ακράδαντη πίστη στο Χριστό και πεποίθηση στη σωτηριολογική σχέση μαζί Του που άλλοτε φτάνει μέχρι το μαρτύριο κι άλλοτε στην πλήρη ασκητική.
Σήμερα η κατάσταση στη Θράκη παραμένει ίδια. Θυμάμαι που έγραφε ο Ίων Δραγούμης, όταν πάσχιζε να στεριώσει τη σημερινή Αλεξανδρούπολη: «…εδώ στο Δεδέαγατς, που ήρθε και κατοικεί κάθε καρυδιάς καρύδι, οι γυναίκες που φέρνουν στο Ναό του Αγίου Νικολάου τους άνδρες τους, έστω και με το ζόρι, κάνουν εθνική δουλειά και τις ευγνωμονώ».
Η εξαιρετικά πρωτότυπη μορφή των σελίδων του βιβλίου με ενθουσίασε. Οι άρτιες επιστημονικές σημειώσεις στα πλαϊνά με την αμεσότητα της παράθεσής τους, δεν ξέρω αν οφείλεται σε έμπνευση του συγγραφέα ή στην εγνωσμένη καλλιτεχνική εμπειρία των εκδόσεων «Παρατηρητής της Θράκης». Ξέρω όμως και ομολογώ ότι με «κούρασαν»! Δεν μου επέτρεψαν να το «ξεπετάξω» απαντώντας με τις γνώριμες τυπικές ευχαριστίες, αποτέλεσμα μιας τυπικής ματιάς, που συνήθως ρίχνουμε στα βιβλία που μας στέλνουν. Με «ανάγκαζε» συχνά-πυκνά να στρέφομαι στο λόγιο κείμενο και κάθε φορά να «βουτάω» στις παραπομπές της ώας [2].
Έτσι ή αλλιώς, το σημαντικότερο τονίζεται· το βιβλίο δημιουργεί έλεγχο σε μια κοινωνία, σαν τη δική μας, που ακόμα, χωρίς ντροπή και με περισσή υποκρισία, συνεχίζει την εκστρατεία ενάντια στη γυναίκα. Την κρατάει στο μεροκάματο, αποκομμένη από τον αρχέγονο φυσικό της ρόλο, στερημένη από την κατάκτηση να είναι αυτή «η κυρία του κυρίου… (συζύγου της), ταπεινωμένη σε ποσοστιαίες συμμετοχές λόγω φύλου κι όχι διανοητικών ικανοτήτων, ευτελισμένη σωματικά στη διαφημιστική αποχαύνωση…
Οπότε, το βιβλίου του Γιώργου Γκόζη Μητερικό της Θράκης δεν είναι μια θρησκευτική αναδρομή σ’ ένα ωραιοποιημένο παρελθόν που, ούτως ή άλλως, μάς είναι πλέον ανοίκειο. Αν πάρουμε το βιβλίο στα σοβαρά, τότε οι σελίδες του είναι περισσότερο προτάσεις για το μέλλον των κοινωνιών του πλανήτη μας. Όμως η Ορθοδοξία έχει λόγο και άποψη για το αβέβαιο και τρομακτικό άμεσο μέλλον των αλγορίθμων και των data. Αν είναι αλήθεια ότι το χέρι που κουνάει το λίκνο, αυτό το χέρι κυβερνάει τον κόσμο· αν είναι αλήθεια ότι στην κούνια που δεν μουρμουρίζονται προσευχές, νανουρίζονται τρομοκράτες, τότε, η Ορθόδοξη Θεολογία έχει ευθύνη για την Ανατολή και τη Δύση. Από τότε που χαρακτήρισε την κόρη της Ναζαρέτ «πλατυτέρα του κόσμου».
Σημειώσεις
1. Μαζός: ο μαστός (Λεξικό Henry George Liddell-Robert Scott: A Greek-English Lexicon, Clarendon Press, Oxford, 1940).
2. Ώα: το άγραφο περιθώριο μιας σελίδας ενός χειρογράφου (παλαιογραφικός όρος).
Πρώτη δημοσίευση στις 9 Νοεμβρίου 2020 στο ηλεκτρονικό Φρέαρ.
Σχέδιο: Α. Παφίλης.
